Any information or special reports about various countries may be published with photos/videos on the world blog with bold legit source. All languages are welcome. Mail to lucschrijvers@hotmail.com.
Laten we onze tijd terugnemen Nieuwjaarsbrief Hart boven Hard
Valt de tijd te keren? Dat is de droom van elk nieuw jaar: een witte bladzijde, een verse agenda, weer een nieuwe kans. Wordt die agenda voor ons ingevuld, of bepalen we hem zelf? Het antwoord ligt in onze omgang met de tijd.
Terugbladeren door de zwarte bladzijden van 2016 is geen pretje. Tot in den treure herhaalden alle jaaroverzichten het vaste lijstje: de aanslagen in Brussel en Nice, de Brexit, de mislukte staatsgreep in Turkije, de verkiezing van Trump, de oorlog in Syrië, politici die zich boven de rechtstaat verheffen…
Andere feiten dreigen alweer vergeten te worden, of haalden zelfs amper de media: aanslagen in Nigeria en Pakistan met dubbel zoveel slachtoffers als in Brussel, het toetje van 9 miljard dat de federale regering inschreef voor nieuwe gevechtsvliegtuigen, het haastig weer begraven Pietenpact, de vluchtelingendeal met Turkije, de besparingen in de zorg, massale privatiseringen en verder piekende werkloosheid in Griekenland, extreemrechts dat in heel Europa terrein blijft winnen …
Kwade tijden?
We worden er makkelijk moedeloos van. Waar gaat het heen met de tijd? Het jaar 2016 volgde 2015 op als het warmste jaar ooit. Ook de samenleving lijkt op drift, maar dan in omgekeerde richting: we stevenen veeleer af op een sociale ijstijd. In 2016 plaatsten al te veel geweld, wanhoop en politiek tumult mensen schijnbaar lijnrecht tegenover elkaar.
Is er dan niets meer dat ons bindt? Toch wel. Elke dag holden we met z’n allen achter weer nieuwe feiten en debatten aan. Tijd om er even bij stil te staan – laat staan ermee om te gaan – was er nauwelijks. Misschien is dat wel het ware probleem. Al die nieuwsfeiten op zich zijn maar signalen van wat er echt verschuift: we zijn met z’n allen steeds minder meester van de tijd waarin we leven. We hebben het wel gewusst, maar vonden de tijd niet om er samen tegenin te gaan.
Intussen vloeit de tijd zelf onverstoorbaar verder. Het besef dat elke tijd verleden tijd wordt helpt relativeren, maar biedt ook hoop. Alles gaat voorbij. Na elk einde, hoe donker ook, volgt een nieuw begin. Maar of dat betekent dat we gewoon bij de pakken moeten blijven zitten? De tijd is rijp…
Een nieuw tijdvak
Zo’n tienduizend jaar geleden, toen het ijs van de laatste IJstijd zich terugtrok, begon het Holoceen. Dat tijdvak, met zijn mild en stabiel klimaat waarin de menselijke beschaving zich kon ontwikkelen, is definitief voorbij. Geologen stelden vast dat onze planeet zonet een nieuw geologisch tijdperk is binnengetreden: het Antropoceen. De invloed van de mens op aarde is nu zo groot dat die voor altijd in de aardlagen aanwezig zal blijven. ‘Antropoceen’ is een planetair alarm.
Al die menselijke activiteit is in strijd met de natuurkrachten. In enkele tientallen jaren maken we veranderingen mee die eigenlijk honderdduizenden jaren nodig hebben. Die transformatie brengt chaos mee: het uitsterven van soorten, chemische vervuiling, ozonconcentratie, vernietiging van bossen, verzuring van de oceanen, erosie. De aarde heeft de grenzen van haar draagkracht bereikt en overschreden. Ons ecosysteem is in crisis. Als we niets doen, dan volgt een dramatische achteruitgang van onze fysieke, sociale en economische omgeving.
Naomi Klein gaf haar jongste boek de titel No Time. Er is geen tijd meer te verliezen. Ons productiesysteem heeft onze planeet tot aan de rand van de afgrond gebracht. Het verstoort de biochemische processen. Het verspilt, het verwoest en transformeert alles wat het op z’n pad vindt. Het is tijd om het fossiele kapitalisme te vervangen door een nieuwe ecologische en sociale beschaving.
Tijd wordt geschiedenis
Tijd maakt geschiedenis. Wie de geschiedenis bestudeert, ziet een patroon. Na elke periode van onrust en opstand volgt meer gelijkheid voor burgers. Eerst stijgt de welvaart, maar al snel ontwikkelt zich een kleine elite die meer politieke macht en rijkdom verwerft. Soms gaat dat gepaard met verzet. Soms wordt dat verzet beantwoord met geweld. Want om haar macht en invloed te behouden, schermt die elite zich steeds meer af en gaat ze dwangmiddelen toepassen. De welvaart daalt en de maatschappij raakt in verval. Zo is vandaag de val van het kapitalisme onafwendbaar, aldus Bas Van Bavel, hoogleraar sociale en economische geschiedenis in Utrecht. Is dat goed of nog slechter nieuws?
Opnieuw leven we nu in zo’n ongelijke samenleving, waar de welvaart voor de meesten daalt en de samenhang bedreigd wordt. Volgens The Global Wealth Report 2016 bezit amper 1% van de wereld 51% van alle welvaart, terwijl de 10% rijksten 89% bezit. De armste helft heeft niet meer dan 1% van onze rijkdom. Een slordige 60 miljoen mensen zijn ergens ter wereld op de vlucht, tussen een thuis die geen hoop te bieden heeft, en een onzekere toekomst elders. De superdiverse samenleving wordt van alle kanten aangevallen om ons te verdelen. Terwijl we ons zouden moeten verbinden en verenigen.
Wat betekent die scheefgroei voor onze menselijke verhoudingen? Blijft er nog samenleving over als we blind aanvaarden dat het de markt is die de maatschappij ordent? Als we de band tussen mensen herleiden tot een economische relatie? Als drie microseconden op westerse beurzen een effect van jaren kunnen hebben voor mensen in het Zuiden? De tijd is uit zijn voegen, zei Hamlet al.
Laten we opnieuw een paar basisvragen stellen: Wat is onze rijkdom? Waar komt ze vandaan? Aan wie behoort ze toe? Hoe kunnen we haar delen en beschermen? We delen een planeet, waarvan we de rijkdom samen gecreëerd hebben. Het is tijd om haar wereldwijd fair te verdelen.
Neem de tijd
Hoe gaan we dat aanpakken? Elke verandering vraagt tijd, te beginnen bij tijd voor bewustzijn en verzet. Alleen moeten we onze tijd vandaag vooral besteden aan arbeid. Het is de tijd van de prikklok, de tijd als een hamsterrad van presteren, efficiëntie en productiviteit. Druk, druk, druk. De epidemie van overwerk en tijdtekort maakt elk jaar meer slachtoffers.
Terwijl de ene zich uit de naad werkt, staat de ander werkloos aan de kant. De combinatie van betaald werk en privéarbeid (opvoeden, huishouden, mantelzorg, vrijwilligerswerk) is toe aan een nieuw en meer inspirerend verhaal. We hebben een ander levensmodel nodig, dat vrouwen en mannen toelaat om werk, zorg, engagement en vrije tijd menswaardig te combineren. We moeten herzien hoe we betaalde en onbetaalde tijd waarderen en verdelen. Laat mensen met tijdshonger terug meester worden van hun tijd, hun gezondheid, hun relaties, hun leven. Zo kunnen we vaker stilstaan bij wat er echt gebeurt.
Nieuwe technologie biedt de sleutel tot een toekomst waarin we veel minder moeten werken en tijd krijgen voor zinvol werk, creativiteit, zorg voor elkaar, verzet als het moet. Het is mogelijk. Op voorwaarde dat we de keuze maken om recht te zetten wat krom is: het is tijd voor een ‘economie van het geluk’, die niet winst tot doel heeft, maar het vervullen van menselijke behoeftes.
Tijd om te verbeelden
Bij de oude Grieken stond de gevleugelde reuzengod Chronos voor de meetbare tijd, de kloktijd. Maar Chronos had een pendant: Kairos, de god van het juiste ogenblik. Kairos was een jongeling met een lange haarlok op het voorhoofd. Hij symboliseerde de tijd die we ervaren wanneer de kloktijd ons niet opjaagt, wanneer we opgaan in magische momenten van bezieling of wanneer we tot rust komen, rust die een voorwaarde is voor denken, creativiteit en verbeelding. Voor een andere toekomst.
Dat is de tijd die we met Hart boven Hard nastreven én vorm geven: tijd voor een ander geluid. Zo kan je alvast 7 mei in je verse agenda noteren: die zondag gaan we in Brussel de langste tafel ter wereld bouwen, als een massaal gebaar voor herverdeling van middelen, arbeid en basisrechten. Zowel voor wie moedeloos dreigt te worden, als voor wie zich extra wil smijten voor een nieuw tijdperk, is dat het moment. Alleen kan je veel, maar samen nog veel meer.
Dat is wat wij je wensen voor 2017: dat we terug meester worden van onze tijd, dat we de tijd grijpen, en zelf vorm geven. De tijd is aan ons. Het is en blijft onze tijd.
Begin november was er Hartslag 4. Was je aanwezig, dan krijg je het verslag van jouw werkgroep per mail. Voor wie er niet kon zijn, vind je hier een overzicht van de werkgroepen.
Nog een aantal data, zodat ze zeker in jullie splinternieuwe agenda staan:
Begin april volgt Hartslag 5.
Op 7 mei is er de volgende Grote Parade, in een nieuw jasje!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten