Dag lezer,
Ook op de Olympische Spelen zijn wetenschappers onontbeerlijk. Niet om te sporten, maar om atleten te helpen hun maximale capaciteiten te bereiken. Of om het publiek een en ander uit te leggen.
Zo berekende Ather Gattami, een onderzoeker en ondernemer gespecialiseerd in kunstmatige intelligentie, dat polsstokspringer Mondo Duplantis, die zonet goud won met alweer een wereldsprong over 6,25 meter, in theorie zelfs over 6,51 meter zou kunnen springen. Wiskundige Keno Ono (Universiteit van Virginia) helpt dan weer de Amerikanen aan hun zwemrecords. Dat doet hij door subtiele bewegingen van de zwemmers te analyseren in 3D-modellen en verbeteringen voor te stellen die volgens die modellen tot nog snellere zwemprestaties kunnen leiden.
In de paardensport en het boksen spelen wetenschappers dit keer een bijna berispende rol.
Carlos Parro, een Braziliaanse ruiter gespecialiseerd in dressuur, kreeg van de Internationale Paardensportfederatie een gele kaart omdat hij zijn paard Safira in een ‘rollkur’ zou hebben gedwongen: de houding waarbij de ruiter de neus van het paard sterk naar zijn borst trekt, zodat de nek ‘mooi’ gebogen wordt. Onderzoek heeft echter aangetoond dat dit de ademhaling en het zicht van de paarden kan belemmeren en daarom heeft de FEI de rollkur eigenlijk verboden. Het is afwachten of de houding nog te zien zal zijn in Parijs.
Ook in de controverse rond boksster Imane Khelif, die na 46 seconden de Italiaanse tegenstandster Angela Carini uitschakelde en volgens sommigen ‘te veel testosteron’ zou hebben, wordt het advies van wetenschappers gezocht. Ze wijzen op een mogelijk ‘androgeen ongevoeligheidssyndroom’. Daarbij ontwikkelen embryo’s die voorbestemd waren om een man te worden toch vrouwelijke geslachtskenmerken omdat hun lichaam door een erfelijke afwijking niet of minder reageert op testosteron. Of dat bij Khelif het geval is, is niet bekend. Uroloog Piet Hoebeke (UZ Gent) wijst erop dat Khelif de tests om te mogen deelnemen als vrouw heeft doorstaan en stelt: “We moeten af van deze valse inclusiviteit. Atleten als Khelif mogen meedoen, tot ze beginnen te winnen. Dit leidt tot menselijke drama’s.”
Onze verslaggever in Parijs Hans Vandeweghe legt uit dat Khelif in ieder geval géén trans vrouw is. Want ook dat is een van de ‘beschuldigingen’ die meteen rondvlogen nadat ze Carini versloeg. Onder andere Donald Trump verspreidde die valse claim. De rel rond Khelif bewijst in ieder geval onomstotelijk dat velen die vanachter hun scherm commentaar geven op ‘de dingen’ lijden aan een algemeen ongevoeligheidssyndroom.
Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen krijgen ondertussen steeds beter zicht op onze gevoeligheid voor omgevingslawaai nu de eerste resultaten van het onderzoek De Oorzaak binnenrollen. Dat is het grote onderzoek naar omgevingsgeluid van De Morgen, Universiteit Antwerpen en het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Dankzij metingen met ‘slimme’ geluidssensoren zijn op basis van de eerste resultaten de luidste en stilste plekken in Gent, Leuven en Antwerpen in kaart gebracht.
En nu blijkt uit de resultaten van de Grote Geluidsbevraging dat bijna 80 procent van de deelnemers geluidshinder ondervindt in hun dagelijkse leven. Vooral mensen tussen 26 en 65 jaar hebben er last van. Grote boosdoener blijkt wegverkeer: 48,9 procent van de deelnemers rapporteert minstens ‘matig veel’ last te hebben van wegverkeer, tegenover slechts 7,6 procent voor de trein en 1,6 procent voor luchtverkeer. “Dat is toch wel heel opvallend”, zegt onderzoeker Jonas Lembrechts (UAntwerpen). “Zeker als je bedenkt dat luchtverkeer vaak veel aandacht krijgt van media en politiek. Maar het is een lokaal probleem, terwijl er intussen wel veel meer mensen zijn die chronisch lijden onder verkeerslawaai, bijna overal in Vlaanderen. Het lijkt alsof we die massale overlast door verkeer maar moeten accepteren, terwijl we weten dat te veel decibels schadelijk zijn voor de gezondheid en onder andere leiden tot hart- en vaatziekten en stress.”
Een uitgebreid onderzoek gepubliceerd in het medisch vakblad The Lancet wijst er nu zelfs op dat er een verband kan bestaan tussen gehoor en dementie: wie hardhorig is, heeft 37 procent meer kans om dementie te ontwikkelen. Hoewel hardhorigheid niet per se veroorzaakt wordt door omgevingslawaai, zijn geluidstrauma’s naast ouderdom wel vaak de oorzaak.
Uit de omvangrijke meta-analyse over dementie blijkt dat bijna de helft van de gevallen van dementie vermijdbaar of uitstelbaar is. Voldoende sociale contacten, gezonde voeding en beweging helpen de ziekte voorkomen. Zo bleek dat mensen die meer dan 10 procent meer ultrabewerkte voeding aten dan de gemiddelde deelnemer 25 procent meer kans hebben om dementie te ontwikkelen.
Maar de onderzoekers benadrukken iets belangrijks: dat die bevindingen over de aanzienlijke invloed van persoonlijke levenskeuzes op hersengezondheid “geen aanleiding mogen zijn om alle verantwoordelijkheid in de schoenen van het individu te schuiven. Obesitas is bijvoorbeeld een epidemie die volgens experts enkel ingedamd kan worden via beleidskeuzes.” Ook Jan Steyaert, wetenschappelijk medewerker bij het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, stelt in een reactie: “Levensstijl is een collectieve verantwoordelijkheid; we moeten als samenleving gezondheidsbevorderende maatregelen nemen.”
Het doet denken aan een typische reflex wanneer het gaat over de klimaatcrisis: elkaar de schuld geven, terwijl de grote spelers die echt de macht hebben om het roer om te gooien buiten schot blijven.
Of zoals klimaatactivist en film-en theatermaker Nic Balthazar zegt: “We worden al jaren in dat hoekje geduwd, nota bene door de fossiele industrie. Het was British Petroleum dat het concept van de ecologische voetafdruk lanceerde. Op den duur zit iedereen elkaar te beschuldigen. Want de een nam het vliegtuig, de ander heeft te lang gedoucht en daar is een veganist die een mango at uit een ver land. Daar moeten we dringend uit.”
Balthazar vertelt dat in een interview met De Morgen naar aanleiding van For Rosa, zijn aangrijpende monoloog met acteur Felix Maesschalck over Rosa Reichel. Zij stierf op haar vijftiende tijdens de waterbom die in de zomer van 2021 ons land, Nederland en Duitsland trof. Benjamin Van Bunderen Robberechts, toen veertien, had haar net ontmoet op een jeugdkamp in Marcourt en was helemaal betoverd door haar. Maar toen sloeg het noodlot toe. Het wilde water sleurde Rosa mee. Benjamin probeerde haar te redden maar dat lukte niet. “Ik voel me nog altijd schuldig”, zegt hij. Vandaag zet hij dat vreselijke gevoel en het trauma om in klimaatactivisme: met zijn vzw Climate Justice For Rosa brengt hij klimaatslachtoffers van over de hele wereld onder de aandacht en hij slaagde erin om 15 juli uit te roepen tot Europese en Belgische herdenkingsdag voor klimaatslachtoffers.
Zoals de mogelijk 1.500 doden in Noord-Korea, dat werd getroffen door zware stortregens. Of zoals de vissers aan de Adriatische kust, die nauwelijks nog vis vangen omdat het water tropisch warm wordt en vol algen zit. En de mensen die alles verliezen door de steeds intensere natuurbranden in het noordelijk halfrond of ziek worden door de daaropvolgende luchtvervuiling. Of zelfs de mensen die ernstig twijfelen of ze kinderen willen in een steeds warmere wereld.
De steeds langere lijst met klimaatslachtoffers en de berichten over extreem weer kunnen zo moedeloos maken dat sommigen iedere hoop opgeven. Ook al zijn er veel bedrijven die er alles aan doen om de broeikasgasuitstoot naar beneden te halen, zoals Those Vegan Cowboys, die werken aan vegan kaas. En ook al worden er momenteel in landen als IJsland, Taiwan, Mexico en Groot-Brittannië politici tot op de hoogste posities verkozen die het klimaatprobleem zeer goed begrijpen. Zo is de nieuwe Mexicaanse president Claudia Sheinbaum bijvoorbeeld energie-expert die meeschreef aan de VN-klimaatrapporten. En toch. Omdat er te weinig gebeurt en de opwarming lijkt te versnellen, vinden sommige mensen nergens nog hoop.
Maar, zoals acteur Maesschalk, die in For Rosa Van Bunderen Robberechts vertolkt, zegt: “Ik heb geleerd dat je ook kan hopen met de moed der wanhoop. Ook al ben je aan het verliezen. Een brandweerman gaat toch ook niet besluiten dat het niet meer te redden valt omdat hij één iemand niet kon redden of de brand niet onder controle krijgt? Neen, die gaat er alles aan doen, alles en iedereen inzetten. Emmertjes water doorgeven aan elkaar. Dat moeten wij ook doen. Onze verliezen tellen, de namen onthouden van zij die we niet konden redden en dan er alles aan doen zodat er niet nog meer namen bijkomen. We mogen nu de grip niet lossen.”
Met andere woorden: blijven blussen heeft zin.
Zomerse groeten,
Geen opmerkingen:
Een reactie posten