Dag lezer,
Wie beweert dat VN-klimaattoppen steriele, saaie bedoeningen zijn die nooit voldoende opleveren, heeft maar voor de helft gelijk. Ook de recente COP 30 in Brazilië heeft inderdaad bitter weinig opgeleverd. Die uitkomst weerspiegelt hoe het klimaatbeleid wereldwijd muurvast zit, terwijl de broeikasgasuitstoot en de opwarming van de aarde blijven toenemen. Naar verwachting is de aarde eind deze eeuw 2,3 tot 2,5 graden warmer.
Van het stabiele klimaat waarin onze samenlevingen zijn ontstaan en geëvolueerd, is dan geen sprake meer. “We beseffen onvoldoende wat dat impliceert. We begeven ons op compleet onontgonnen terrein”, benadrukt klimaatwetenschapper Valerie Trouet (Universiteit van Arizona).
Maar COP 30, die nabij het Braziliaanse Amazonewoud doorging, was ook opnieuw een erg emotionele bijeenkomst omdat de toestand ondertussen zo zorgwekkend is. The Guardian vat die intense emoties samen in enkele foto’s.
Zoals die van een schattige baby uit het Amazonegebied in de armen van de door de wol geverfde diplomaat André Corrêa do Lago, de voorzitter van de top. Of het beeld van de boze Amazonebewoners in indrukwekkende kledij en hoofddeksels met veren. En de huilende Marina Silva, de Braziliaanse milieuminister. Toen ze een staande ovatie kreeg voor haar mislukte pogingen om tot een akkoord te komen waarin fossiele brandstoffen en ontbossing worden achtergelaten, liet Silva haar hoofd huilend hangen.
“Maar het applaus ging door en Silva hief haar hoofd op en stak toen haar vuist in de lucht om te laten zien dat de strijd zou doorgaan”, meldt The Guardian. “Niemand heeft harder gewerkt dan deze dochter van het Amazonewoud om de ambitie van de conferentie in Belém te verhogen.”
Ook het beeld van de zweetvijvers onder de oksels van een van de Colombiaanse delegatieleden beklijft. Het land probeerde te laat om de slotverklaring, die al was afgeklopt, nog tegen te houden omdat fossiele brandstoffen in die verklaring nog altijd buiten schot blijven. Het ultieme verzet van het Zuid-Amerikaanse land was tevergeefs, maar die vijvers bewezen hoeveel moeite hiervoor was gedaan.
De opwarming vermindert niet door al die emoties en goede intenties. Maar het besef dat er ook heel veel mensen zijn die alles op alles blijven zetten om de wereld, hun land, buurt, school, bedrijf (....) van koers te doen wijzigen, corrigeert de verlammende indruk dat niemand nog interesse heeft in de grootste bedreiging van onze veiligheid.
In zijn nieuwe boek Groene supermacht laat Diederik Samsom, de architect van de Europese Green Deal, zien hoe het huidige dieptepunt in de maatschappelijke en politieke aandacht voor de klimaatcrisis ons niet hoeft te verlammen. Hij wijst erop dat die aandacht altijd al pieken en dalen kent en zegt: “Er waren al zoveel periodes van wanhoop door teleurstellende klimaattoppen, maatschappelijke onverschilligheid, politiek onvermogen. Ik geloof niet dat het huidige dal een eindpunt is. Het zou toch raar zijn als die cyclische beweging helemaal uitdooft?”
Bovendien, zo benadrukt Samsom, zet de exponentiële groei van duurzame energie, die alle voorspellingen vele keren overtreft, zich ondertussen onverminderd door. Die vaststelling en het besef dat velen ook in tijden van slabakkende urgentie veel mensen en bedrijven blijven doorwerken aan groen beleid, zorgen ervoor dat Samsom toch optimistisch kan blijven.
Maar helaas ontlokt de klimaatcrisis ook steeds vaker en bij steeds meer mensen diepe negatieve emoties van stress, angst, wanhoop en rouw omdat natuurgeweld door de opwarming frequenter en intenser wordt. “Ik weet niet waar en hoe ik opnieuw moet beginnen”, zegt Huynh Ngoc Phuong tegen The New York Times. “Het hele dorp is verwoest – overal ligt afval, tv’s, koelkasten en modder. Iedereen is van slag.”
Om zijn gezin te redden van zware overstromingen, waarbij het water ’s nachts plots in 20 minuten tijd met een meter steeg, moest de Vietnamees een gat in het dak slaan van zijn huis in de centrale provincie Khánh Hòa. Een van zijn kinderen verdronk bijna. Drie van zijn buren kwamen om het leven.
Vietnam kreeg dit jaar al veertien tyfoons over zich heen, enkele decennia geleden was het jaargemiddelde vijf. In totaal zijn in Zuidoost-Azië de laatste weken honderdduizenden mensen dakloos geworden en zijn er zeker twaalfhonderd omgekomen door dodelijke overstromingen. Er waren wel waarschuwingen en massale evacuaties, en velen schuilden in stormbunkers. “Maar in onder meer Thailand is de crisis ook een schoolvoorbeeld van natuurgeweld dat inmiddels heftiger is dan voorzorgsmaatregelen kunnen bijbenen”, zegt klimaatwetenschapper Seree Supratid van de Universiteit van Rangsit.
Ondertussen is berekend dat alleen al Vietnam 3 miljard dollar aan schade opliep door de extreme overstromingen, onder andere door mislukte oogsten.
Tenzij er snel voldoende sterk beleid komt, ontsnappen we in eigen land niet aan gelijkaardige scenario’s. Dat benadrukt de eerste risicoanalyse voor klimaatverandering voor België door het Centrum voor risicoanalyse van klimaatverandering (Cerac).
Zelfs in een scenario waarin het klimaatakkoord van Parijs wordt gerespecteerd en de opwarming beperkt blijft tot 2 graden tegen 2100, mogen we in België jaarlijks gemiddeld meer dan 1.000 hittegerelateerde overlijdens en 500 miljoen euro kosten door overstromingen verwachten, zo blijkt. Eigendommen worden onverzekerbaar en bij een opwarming van 2 graden Celsius kunnen de landbouwverliezen volgens het rapport oplopen tot honderden miljoenen per jaar.
Bij toenemend klimaatonheil zal de overheid steeds vaker en dieper in de buidel moeten tasten om gedupeerde burgers, boeren en bedrijven te helpen. “Het Cerac-rapport wijst erop dat de factuur van weersextremen de voorbije decennia al opliep tot zo’n 17 miljard, waarbij het grootste deel van de verliezen niet verzekerd was”, bericht collega Dieter De Cleene.
Kortom: de klimaatcrisis roept op allerlei manieren heftige emoties op, maar het is wel steeds duidelijker dat scherp klimaatbeleid de meest rationele keuze is. Of zoals milieuwetenschapper Detlef van Vuuren (Universiteit Utrecht) het verwoordt: “Als je de hoeveelheid schade die we door klimaatverandering kunnen verwachten vergelijkt met de kosten van het voorkomen ervan, is klimaatbeleid gewoon voordelig.”
Pleiten voor meer investeringen in tijden van besparingen ligt uiteraard wel moeilijk. Daarom verwoordt Luc Bas, directeur van het Cerac, het zo: “Adaptatie moet een kwestie van nationale veiligheid worden.” Net zoals de dreiging vanuit Rusland is deze dreiging reëel. Door tijdig te investeren in verdediging vermijden we gigantische kosten later.”
Rationele groeten,
De wetenschapsredactie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten