Dag lezer,
Het is eindelijk zomer en voor velen eindelijk vakantie. Wel jammer dat daarover een praatje slaan nu zo ongeveer gelijkstaat aan een mijnenveld betreden. Vlieg je naar een ver oord dan kun je kritiek verwachten, want zoveel broeikasgasuitstoot. Kies je voor een wandelvakantie in de Alpen, een bezoek aan tropische eilanden of Venetië dan kan het zijn dat je gesprekspartner vraagt of je er nog snel van wilt genieten voordat de gletsjers weg zijn of de dogenstad of de eilanden onder water staan.
Ook praten over het weer, ooit het meest neutrale onderwerp ter wereld dat ons altijd uit de nood hielp in saaie, gênante of moeilijke gesprekken, is nu een instinker geworden. Wat vroeger het toppunt van smalltalk was, is vandaag een politiek en ideologisch heet hangijzer en zelfs de inzet van een cultuuroorlog: “De lente is weggeregend”, “Wat een ramp voor de aspergeboeren”, “Hopelijk komen er nu geen hittegolven”, of “Jammer van de zompige festivalweides” zijn geen risicoloze opmerkingen meer maar de potentiële inzet van een woedend debat.
In sommige families en vriendenkringen blijkt het min of meer taboe geworden om opmerkingen over het weer te maken. Omdat die bijna automatisch leiden tot een splijtzwam over het klimaat. En dat is niet gezellig tijdens de eerste barbecue van het jaar.
Steeds meer mensen richten hun woede over het weer en klimaat gemakkelijkheidshalve op de weerman of -vrouw. Zij krijgen vreemd genoeg de schuld van weerpatronen die velen tegenstaan. Soms gaat zo’n drieste aanval van ‘schieten op de pianist’ gepaard met bedreigingen. Zo ontving weerman Frank Deboosere eens woedende brief waar een kogel bij zat. Ook weerman Bram Verbruggen krijgt steeds meer haatmail, die hij beantwoordt met uitleg over de weercomputers en -modellen waarop hij zijn voorspellingen baseert. “Ik geloof in de wetenschap”, zegt Verbruggen te midden van de storm aan beschuldigingen.
De bekroonde Amerikaanse weerman Chris Gloninger verhuisde van Boston naar Des Moines in Iowa om daar voor een grote tv-zender het weer te brengen én ook over klimaat te spreken. Maar hij werd zo bang door de vele bedreigingen dat hij teruggekeerd is.
Ook andere wetenschappers worden trouwens bedreigd. In Nederland krijgen bijvoorbeeld 59 wetenschappers beveiliging en bescherming omdat ze geïntimideerd worden. Dat gaat van haatberichten op sociale media tot intimidatie in hun thuissituatie. Doorgaans zijn het mensen die beladen thema’s onderzoeken, zoals klimaatverandering of kolonisatie. “Ze vragen zich soms af of ze veilig over straat kunnen”, bericht onze Nederlandse zusterkrant De Volkskrant.
De Nederlandse ontslagnemend minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf, zelf een uitmuntend natuurkundige, reageert uiteraard afkeurend en benadrukt dat “de kennis en oplossingen die wetenschappers produceren cruciaal zijn om de grote uitdagingen waar we allemaal voor staan het hoofd te bieden”.
Niet dat we ‘de wetenschap’ moeten vereren als een soort orakelmachine waaruit continu onwrikbare waarheden rollen. Zo werkt het niet. Wetenschap draait vooral om trial-and-error. Maar het unieke aan het ‘wetenschapsbedrijf’ is dat niemand in zijn eentje conclusies mag trekken: wie zijn of haar bevindingen op de wereld loslaat in een publicatie, kan dat alleen maar doen wanneer collega’s die bevindingen eerst rigoureus doorlichten.
Hoe goed het systeem van peerreview werkt als buffer tegen wankele, onvolledige of twijfelachtige informatie blijkt uit het feit dat er voortdurend studies niet gepubliceerd raken.
Sommige worden wel pas nadien herroepen omdat er bijvoorbeeld toch nog twijfel rijst na de publicatie. Dat overkomt nu stamcelpionier Catherine Verfaillie (KU Leuven). Het prestigieuze vakblad Nature publiceerde in 2002 een onderzoek waarin zij en haar team tonen hoe volwassen stamcellen uit het beenmerg van muizen kunnen worden omgeturnd tot andere types lichaamscellen. Verfaillie hoopte dat die ontdekking zou leiden tot behandelingen voor aandoeningen zoals alzheimer. Omdat er onregelmatigheden zijn in twee beelden in de studie, trekt Nature de paper nu, meer dan twintig jaar later, terug en krijgt die voor altijd de stempel van onbetrouwbaar onderzoek. “Heel pijnlijk”, reageert Verfaillie.
Bio-ingenieur Barbara Geusens, gespecialiseerd in de dermatologie, hoopt dat iedereen die cosmetica gebruikt zich wat meer baseert op het systeem van peerreview. Haar boek over cosmetica (Het cosmeticacomplot. Wat de beauty-industrie je niet vertelt) moet zowat het enige zijn over dat luchtige onderwerp dat ons adviseert om toch ook eens PubMed te raadplegen om na te gaan of claims op crèmes en serums kloppen. PubMed is een databank voor medische wetenschappelijke publicaties. Om u niet met zoveel werk op te zadelen, heeft de wetenschapsredactie alvast de zes belangrijkste mythes over huidverzorging gebundeld. Zo is het geen goed idee om je huid twee keer per dag te reinigen.
Ook in de afdeling mode is minderen een slim idee. Niet alleen omdat je van een minder ‘ontplofte’ kleerkast minder keuzestress krijgt, maar ook omdat minder nieuwe kleren kopen een doeltreffende manier is om zelf iets te doen tegen de opwarming van de aarde.
Te midden van de berichten over die crisis zou je nochtans kunnen beginnen denken: wat haalt het nog uit om als gewone burger zelf moeite te doen? Bijvoorbeeld wanneer je verneemt dat de uitstoot van broeikasgassen door energieverbruik vorig jaar een recordhoogte bereikte omdat de vraag naar fossiele brandstoffen steeg.
Maar wetenschappers vertellen ons ook dat fatalisme en wanhoop niet het juiste antwoord zijn. Wie beseft dat zelf actie ondernemen wel zinvol is, slaat twee vliegen in één klap: je behoedt jezelf voor klimaatangsten en -depressies en helpt het probleem tegen te gaan. Zeker wie tot de middenklasse behoort, kan wel degelijk impact hebben. Voor wie daarbij graag de wetenschap als leidraad neemt is er The Jump: een platform dat zes ingrepen in je leven in de verf zet waarmee je volgens onderzoekers je uitstoot met een kwart kunt reduceren.
Een daarvan is niet meer dan drie nieuwe kledingstukken per jaar kopen. Schoenen, ondergoed, sokken en alles wat tweedehands is, tellen gelukkig niet mee. Dat die aanpak ook iets is voor wie zielsveel van mode houdt, tonen vier vrouwen die hun ervaringen met De Morgen deelden. “Door mijn liefde voor mode, ben ik minder gaan kopen”, zegt een van hen. Wat op het eerste gezicht onaantrekkelijk en saai lijkt, blijkt een manier om nog meer te schitteren (én veel geld te besparen), aldus deze fashionista’s. Het doet ons denken aan de planeet Mercurius: diep verborgen onder zijn pokdalige buitenlaag ligt mogelijk een laag diamant.
Ondertussen wensen we u een vakantie die schittert en fonkelt, die enkel een short, wat T-shirts en sandalen vereist als garderobe en die geen al te grote meteorologische verrassingen in petto heeft. Boek zeker geen vakantieverblijf via de bekende site booking.com: daar stellen ze een “gigantische toename” vast in het aantal gevallen online oplichting.
Ontspannende groeten,
Geen opmerkingen:
Een reactie posten